Każdy z nas pamięta z jakimi emocjami wiązało się rozpoczęcie nauki w nowej szkole lub w kolejnej klasie. Czasem to była ekscytacja, czasem radość, czasem strach, a najczęściej mieszanka różnych uczuć i wizji.  Dla dziecka zmiana etapu edukacyjnego to ważny moment. Dziecko może mieć trudności w wejściu w nowy rytm nauki szkolnej. Może być to związane z poznawaniem grupy rówieśniczej, nowym miejscem, nowymi nauczycielami, zwiększeniem liczby obowiązków szkolnych, obawami przed tym, że sobie nie poradzi. Nierzadko takie zmiany powodują odczuwanie stresu przez dziecko. Objawem takiego stresu mogą być problemy w funkcjonowaniu dziecka: lęk związany ze szkołą, trudności z koncentracją uwagi, pojawienie się problemów ze snem, zmiany w apetycie a nawet wadze dziecka, dolegliwości fizyczne ( np. bóle głowy, brzucha, moczenie nocne) czy też zmiany w zachowaniu: rozdrażnienie, agresja, albo wręcz przeciwnie wyciszenie, wycofanie z rozmów i kontaktów z otoczeniem, niechęć do zabawy i dotychczasowych aktywności.

Oto kilka porad, które mogą pomóc w przejściu przez okres zmiany etapu edukacyjnego:

1. Rozmawiaj z dzieckiem:

• Przed rozpoczęciem nowego etapu edukacyjnego ważne jest, aby rozmawiać z dzieckiem na ten temat. Upewnij się, że dziecko rozumie, że zbliża się nowa przygoda i jest gotowe na zmiany. Nierzadko dzieci dzielą się różnymi opowieściami rodzeństwa na temat nowej szkoły, czy klasy i nie zawsze mają one pozytywny obraz. Stwórz pozytywny obraz nowej przygody jaką jest ten nowy rozdział w życiu dziecka.

2. Przygotowanie emocjonalne:

• Dla wielu dzieci przejście do szkoły podstawowej, czy pójście do 4 klasy może być stresujące. Wspieraj emocjonalnie dziecko, słuchaj jego obaw i pytaj o to, co myśli na ten temat.
• Możesz także przeczytać książki lub opowiadać historie o dzieciach, które przeżywają podobne przejścia, aby pomóc dziecku zrozumieć, co się wydarzy.

3. Zwiedzanie nowego miejsca (można pominąć, jeśli miejsce kształcenia pozostaje bez zmian):

• Jeśli to możliwe, zorganizuj wizytę w nowej szkole przed rozpoczęciem roku szkolnego. Pozwoli to dziecku zapoznać się z otoczeniem, poznać salę lekcyjną i nauczycieli.

4. Przygotowanie do nauki:

• Pomóż dziecku rozwijać umiejętności potrzebne do szkoły, takie jak czytanie, pisanie, liczenie i rozwiązywanie problemów. Na każdym etapie ważne jest, aby dziecko czuło się gotowe do podjęcia nowych obowiązków. Dzieci posiadające znaczne zaległości szkolne lub brak podstawowych umiejętności mają tego świadomość i wizja nowych obowiązków szkolnych może być dla nich przerażająca.
• Zachęcaj do samodzielności, aby dziecko mogło radzić sobie w codziennych obowiązkach szkolnych.

5. Kształcenie umiejętności społecznych:

• Wspieraj rozwijanie umiejętności społecznych u dziecka, takie jak komunikacja, współpraca z innymi dziećmi i rozwiązywanie konfliktów.

6. Ustalanie rutyn:

• Wprowadź rutynę dla dziecka, która uwzględnia czas na naukę, zabawę, odpoczynek i sen. Na wszystko jest czas. Zrób z dzieckiem plan dnia. To znacznie ułatwi dziecko realizowanie zadań domowych. Dzieci dobrze funkcjonują w strukturalnym środowisku.

7. Bądź obecny:

• Zachowuj aktywny udział w życiu dziecka w nowym etapie edukacyjnym. Pytaj o szkołę, uczestnicz w zebraniach rodziców i nauczycieli, a także angażuj się w życie szkolne. Pytaj o szkołę to znaczy słuchaj o przygodach dziecka, postaraj się zapamiętać imiona jego ulubionych czy mniej lubianych kolegów, zadaj pytania bardziej szczegółowe- czym się dziecko bawiło, o czym była lekcja, co się dziecku dziś podobało, a co nie. Pytanie co było w szkole bardzo często kończy się krótka informacją: „dobrze”. To raczej nie jest informacja, która daje rodzicowi obraz funkcjonowania dziecka w szkole.

8. Wspieraj pozytywne nastawienie:

• Zachęcaj dziecko do pozytywnego podejścia do nauki i nowych wyzwań. Pochwalaj je za jego osiągnięcia i wysiłek. Nie zawsze uzyskane wyniki ukazują wysiłek dziecka.

9. Daj dziecku czas:

• Pamiętaj, że każde dziecko jest inne i każdy dostosowuje się do nowego etapu edukacyjnego w swoim własnym tempie. Daj dziecku czas na przystosowanie się do nowej rzeczywistości.

10. Szukaj wsparcia:

• Jeśli masz pytania lub obawy dotyczące przejścia dziecka do nowego etapu edukacyjnego, skonsultuj się z nauczycielami, pedagogami szkolnymi lub psychologiem. Otrzymasz cenne wskazówki i wsparcie.

Pamiętaj, że przejście dziecka do nowego etapu edukacyjnego to proces, który może wymagać cierpliwości i zrozumienia. Wspieranie dziecka w tym okresie jest kluczowe dla jego sukcesu i samodzielności w przyszłości.

Bibliografia:

• Talik, E.,  Król, K. (2014). Lęk szkolny a strategie radzenia sobie ze stresem u dzieci. Moderująca rola uogólnionego poczucia własnej skuteczności. Psychologia Rozwojowa, 19(3).
• Sikora, R. (2010). Stres szkolny u dzieci rozpoczynających naukę w klasie czwartej, „Forum Oświatowe”, nr 2 (43), s. 37-48
• Półtorak, M. (2018). Stres szkolny–skala problemu i jego symptomatologia w postrzeganiu uczniów. Doniesienia z badań. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 567, 47-58.
• Cisowska, A. (2012). Stres szkolny a dolegliwości zdrowotne występujące w szkole u dzieci klas IV-VI.

Opracowanie: dr Renata Matusiak (pedagog w PPP w Tarnobrzegu)